سیاستگذاری پژوهشی در موسسه علوم نوبنیاد ایرانیان

استراتژی کلان تحقیقاتی موسسه مبتنی بر توسعه روش های پرظرفیت تحقیقاتی در حوزه علوم و فناوری های همگرا است. فناوری های همگرا فناوری هایی هستند که از تلفیق پیشرفت های علمی و فنی در چهار حوزه نانوفناوری (Nanotechnology)، زیست فناوری (Biotechnology)، فناوری اطلاعات (Information Technology) و فناوری شناختی (Cognitive Technology) پدیدار می شوند که به آن فناوری های NBIC می گویند. مطالعات آینده پژوهی از سوی موسسات مرجع علمی بین المللی از جمله آکادمی ملی علوم آمریکا (NAS) ناظر بر این است که تلفیق دستاورد های تحقیقاتی در این حوزه در آینده نزدیک به ظهور فناوری هایی منجر می شود که ساختار تمدن بشری شامل سبک زندگی، اقتصاد، سلامت، و اجتماع را دچار تحولات بنیادین می کند.
 در کشور ایران با شکل گیری کمیته رصد  توسعه فناوری های NBIC در معاونت همکاری های علمی ریاست جمهوری و نیز فرهنگستان علوم زمینه برای سیاسگذاری علمی برای هدایت منابع و تلاش های تحقیقاتی جامعه پژوهشی کشور به سمت توسعه این فناوری ها فراهم شده است.
 علیرغم سیاستگذاری های کلان ملی و جهت دهی به منابع تحقیقاتی از سوی مدیران عالی نظام آموزش و پژوهش، توسعه معنادار و کارآفرین فناوری های همگرا  با سرعت مورد نیاز پیش نمی رود. یکی از دلایل آن فقدان فعالیت نهادها یا مراکزی در بخش خصوصی و متصل به بدنه صنعت است که منطق و چالش های تولید علم کاربردی از یک سو و پیچیدگی های خلق ثروت از علم در عرصه بسیار پر نوسان تجارت امروز از سوی دیگر را درک کنند و با ورود عملگرا و حرفه ای به عرصه اتصال میان “علم و اقتصاد” و “تحقیقات و صنعت” و “دانش و تولید” ترجمه پژوهش های دانشگاهی به محصول، خدمات و ارزش ثروت آفرین را تسهیل نمایند. این جایگاهی است که موسسه علوم نوبنیاد ایرانیان ماموریت خود را ایفای نقش فعال در آن تعریف کرده است. در عین حال این موسسه به دلیل ارتباطات وسیع با صنایع استراتژیک وابسته به دانش، کارآفرینان صنعتی، صاحبان کسب و کار های فناوری-محور، مدیران ارشد شرکت های تولیدی، و کارشناسان خبره حوزه های تجاری سازی، مالی، سرمایه گذاری و تحلیل ریسک ، و همچنین ارتباطات گسترده با شبکه دانشگاهی و آزماشگاهی کشور و نیز تعامل نزدیک با نهاد های سیاستگذار حوزه تحقیقات از موقعیت و توانمندی منحصر به فردی در ایفای نقش موثر در این حوزه برخوردار است.
در چشم انداز کلان به روند تحولات فناوری اقتصاد دانش بنیان دو موضوع عمده و کلیدی در میان تمام محور های تحولات فناوری به طور برجسته ای خود نمایی می کند. اول انقالاب دیجیتال به عنوان نسل چهارم انقالاب صنعتی و دوم حوزه سلامت به عنوان مستعد ترین و اولویت دار ترین بستر ظهور و تجار سازی فناوری های نوین.
امروزه انقلاب دیجیتال به عنوان پارادایم عمده تحولات فناوری پذیرفته شده و این انقلاب از هم اکنون آغاز شده و به سرعت در حال تحقق است. این تحول که مبتنی بر دیجیتال سازی حد اکثری زیرساخت صنایعی است که تاکنون به دلیل عدم بلوغ کافی فناوری اطلاعات امکان بهره گیری ارزش آفرین از فرصت های فناوریهای دیجیتال را در توسعه محصولات و خدمات نداشته اند. با بلوغ، اقزایش ظرفیت، و مقرون به صرفه شدن فناوری های دیجیتال، کاربرد این فناوری ها و حتی باز ساخت بنیادین الگوی تولید بر اساس فناوری های دیجیتال به ابزار کلیدی برای تولید ارزش در مقیاسی غیر قابل مقاسه با هر رویکرد دیگری بدل شده است. لذا موسسه علوم نوبنیاد ایرانیان تمرکز بر توسعه علوم محاسباتی، فناوری اطلاعات، و هوش مصنوعی را به عنوان یک رکن کلیدی در سیاستگذاری پژوهشی در نظر می گیرد.
از سوی دیگر، رصد موفقیت های تجاری فناوری های نوین به وضوح نشان می دهد این فناوری ها حوزه سلامت را به عنوان منزلگاه اول نقش آفرینی اقتصادی هدف گرفته اند. این موضوع تصادفی نیست و از منطق روشنی برخوردار است. برای انسان و جوامع بشری اولویت اول حفظ سلامت و یا بهبود شرایط بیماری است. از بعد دیگر حتی مفهوم رفاه اجتماعی و خوب زیستن (well-being) در درجه اول وابسته به کیفیت سلامت فیزیولوژیکی و روانی افراد است. از طرف دیگر، بار مالی خدمات درمانی در سراسر جهان بزرگترین عامل فشار اقتصادی بر دوش دولت ها است و بخش عمده تولید ناخالص ملی که می توانست مصروف توسعه رفاه اجتماعی و آموزش شود را به خود اختصاص می دهد. لذا حوزه سلامت نیازمند ترین، آماده ترین و در عین حال نوید بخش ترین عرصه برای دستاورد های فناوری و پیشرفت اقتصاد فناوری محور است. به عبارت دیگر بخش سلامت به عنوان موتور توسعه اقتصاد دانش بنیان شناخته می شود.
یکی از مهمترین بخش های نظام سلامت صنایع دارویی هستند که امروزه نقش پیشگام را در امید به درمان بیماری های پیچیده افزایش طول عمر، کاهش عوارض پیری، بهبود کیفیت زندگی ایفا می کنند. با این جود حوزه سلامت تنها محدود به پزشکی و درمان نیست بلکه به طور غیر مستقیم بخش های گسترده ا از اقتصاد از جمله صنایع غذایی، محیط زیست، توریسم، و … را تحت پوشش قرار می دهد.

 بر اساس این بینش، موسسه علوم نو بنیاد ایرانیان در عین حفظ نگاه جامع به همه عرصه های کاربرد فناوری های نوین، حوزه سلامت را به عنوان اولی ترین بستر بلوغ، ثمر رسانی و حضور کارآفرین و ثروت ساز فناوری های همگرا مورد توجه قرار می دهد.

حوزه های تحقیقاتی در موسسه

علوم زیست پزشکی
علوم دارویی
علوم اعصاب
علوم انفورماتیک
بیوتکنولوژی
نانوتکنولوژی
نوروتکنولوژی
فناوری اطلاعات
سیستم بیولوژی
بیولوژی سنتزی
هوش مصنوعی

ارائه موقعیت های پژوهشی به محققان

در راستای توسعه منابع انسانی در علوم و فناوری های همگرا، موسسه امکانات، نیروی انسانی، تجهیزات، و زمان قابل توجهی را به فعالیت پژوهشگران در این موسسه در قالب “ارائه موقعیت پژوهشی” اختصاص داده است. در این برنامه پژوهشگران می توانند با بررسی حوزه های پژوهشی موسسه و شناسایی زمینه های مورد علاقه خود پس از پذیرفته شدن در ارزیابی مبتنی بر مصاحبه حضوری موقعیت پژوهشی در این موسسه دریافت نمایند.
پس از دریافت موقعیت پژوهشی محققان محترم می توانند در یک یا چند حوزه مورد علاقه با برنامه های مطالعاتی موسسه همکاری تحقیقاتی انجام دهند. این همکاری تحقیقاتی شامل به عهده گیری انجام تمام یا بخشی از یک پروژه تحقیقاتی به صورت فردی و یا ترجیحا در قابل یک کارگروه علمی است. پروژه هایی که در برنامه “موقعیت پژوهشی” تعریف می شوند تحت نظر هیئت علمی و کارشناسان پژوهشی اختصاص یافته به آن پروژه به دقت نظارت و کنترل می شوند تا با کیفیت و در زمان مقرر به نتیجه برسند. بخش هایی از یافته های پروژه که با توجه به برنامه های تجاری موسسه یا شرکا و همکاران موسسه جنبه محرمانه ندارد امکان انتشار به عنوان یک مقاله علمی در ژورنال های معتبر بین المللی را خواهد داشت. بدیهی است مطابق با مبانی اخلاق پژوهش کلیه افراد شرکت کننده در انجام و تکمیل پروژه متناسب با سهم و نقش خود در انجام پروژه از دستاورد های معنوی آن از جمله انتشار مقاله علمی حاصله برخوردارند.
همچنین پروژه هایی در ارتباط با صنعت که با حضور محققان همکار موسسه انجام می شود در گزارش ارسالی به شرکت نقش و میزان مشارکت کلیه همکاران به تفصیل ذکر می گردد و این امر می تواند فرصت را برای همکاری و به طور بالقوه اشتغلال پژوهشگران همکار فراهم نماید. همچنین در پایان انجام پروژه، موسسه گواهی رسمی شرکت در پروژه با ذکر عنوان پروژه و نقش محقق همکار را جهت بهره برداری های آتی صادر می نماید.

شرایط دریافت موقعیت پژوهشی در موسسه
دریافت موقعیت پژوهشی در موسسه نیازمند مصاحبه حضوری است. در این مصاحبه ها، متقاضیان بر اساس زمینه تحصیلی، علایق پژوهشی، سوایق کاری و صنعتی، میزان آشنایی با روش تحقیق، میزان آشنایی با زبان انگلیسی و نگارش علمی، و نیز هدف و انگیزه برای شرکت دوره مورد ارزیابی قرار می گیرند. با توجه به اهمیت تحقق دستاورد های دوره های پژوهشی مصاحبه حضوری با اهداف ذیل صورت می گیرد:

۱) بررسی انگیزه های دانش پذیر برای شرکت در دوره
۲) میزان وقت آزاد برای پژوهش
۳) میزان آشنایی با زبان انگلیسی
۴) میزان ارتباط رشته تحصیلی با حوزه پژوهشی مورد نظر
۶) روابط عمومی و میزان امادگی برای فعالیت تیمی
۷) ارائه مشاوره و راهنمایی برای انتخاب حوزه پژوهشی

توجه:
هدف اصلی انجام مصاحبه، محدود کردن ارائه فرصت های پژوهشی بر اساس موارد فوق نیست. اما افرادی که با زمینه های غیر هم خانواده وارد یک دوره آموزشی می شوند ضمن غنی کردن فضای چند رشته ای دوره الزاماتی را نیز همراه می آورند. از جمله بهتر است فرد مذکور با چه افرادی در انجام پروژه های تحقیقاتی همگروه شود. همچنین عدم آشنایی سطح بالا با زبان انگلیسی به خودی خود محدود کننده حضور فرد در موقعت پژوهشی نیست. در حقیقت یکی از اهداف دوره های آموزشی پژوهش موسسه پرورش ویژگی های فوق در محققان است که این امر با توجه به روند مفصل دوره های پژوهشی تا حدود بسیار زیادی محقق می گردد.
با این وجود، برخورداری از انگیزه بالا برای شرکت در دوره، و برخورداری از یک مسیر هدفمند پژوهشی از عوامل تعیین کننده برای حضور یا عدم حضور افراد در دوره است. ارزیابی فوق همچنین وزن بالایی به آمادگی افراد برای کار تیمی و گروهی و برخورداری از روحیه اجتماعی مناسب می دهد.
در نهایت کلیه ارزیابی های فوق با هدف جهت دهی صحیح به علاقه مندان تحقیق و پژوهش و نیز شناسایی پیش نیاز های لازم و همچنین تشکیل تیم های تحقیقاتی پر انگیزه، خوش روحیه، و پر امید برای تحقق کامل اهداف دوره های پژوهشی صورت می گیرد. 

شرکت های تخصصی وابسته به موسسه

با توجه به ماهیت غیر تجاری موسسه علوم نوبنیاد ایرانیان و تمرکز این موسسه بر تحقیق و توسعه، آموزش، و آگاهی رسانی، موسسه شرکت هایی را در اختیار دارد که فناوری های توسعه داده شده در این موسسه را به صورت محصولات و خدمات تجاری عرضه می کنند. به طور ویژه دو مورد از این شرکت ها شامل شرکت زیست فناوری رایاژن و شرکت فناوری شناختی سیناهوش در چارچوب ماموریت و اهداف موسسه به ترتیب در راستای خدمات و فناوری های بیوتکنولوزی دیجیتال و توسعه ارائه خدمات تجاری هوش مصنوعی فعالیت می کنند. این شرکت ها در عین حال خود به فراخور اولویت ها و نیاز هایشان دارای مراکز تحقیق و توسعه هستند. با این وجود فعالیت های تجاری و نیز تحقیق و توسعه این شرکت ها تحت نظارت و سیاست های کلان موسسه علوم نوبنیاد ایرانیان صورت می گیرد.

آزمایشگاه های موسسه

با توجه به ماهیت غیر تجاری موسسه علوم نوبنیاد ایرانیان و تمرکز این موسسه بر تحقیق و توسعه، آموزش، و آگاهی رسانی، موسسه شرکت هایی را در اختیار دارد که فناوری های توسعه داده شده در این موسسه را به صورت محصولات و خدمات تجاری عرضه می کنند. به طور ویژه دو مورد از این شرکت ها شامل شرکت زیست فناوری رایاژن و شرکت فناوری شناختی سیناهوش در چارچوب ماموریت و اهداف موسسه به ترتیب در راستای خدمات و فناوری های بیوتکنولوزی دیجیتال و توسعه ارائه خدمات تجاری هوش مصنوعی فعالیت می کنند. این شرکت ها در عین حال خود به فراخور اولویت ها و نیاز هایشان دارای مراکز تحقیق و توسعه هستند. با این وجود فعالیت های تجاری و نیز تحقیق و توسعه این شرکت ها تحت نظارت و سیاست های کلان موسسه علوم نوبنیاد ایرانیان صورت می گیرد.

محصولات و خدمات در حال توسعه

در حال حاضر شرکت رایاژن وابسته به موسسه علوم نوبنیاد ایرانیان پایپلاینی از محصولات دارویی شامل کاندید های دارویی ضد سرطان، محصولات دارویی ضد پیری، و سیستم های نودارورسانی ضد تومور و نیز پایپلاینی از کاندید های دارویی ضد بیماری های عصب تخریبی را توسعه می دهد.  بعضی از پایپلاین های فوق در ابتدای فاز پیش بالینی است و بعضی دیگر فاز پیش بالینی را با موفقیت پشت سر گذاشته و این شرکت با همکاری موسسه در حال برنامه ریزی برای وارد کردن توسعه محصول به فرایند کارآزمایی بالینی است. لازم به ذکر است مراحل مختلف تحقیق و توسعه کلیه محصولات این شرکت مبتنی بر استفاده از بیوتکنولوژی و فارماکولوژی دیجیتال بوده است.